نگاهی به چگونگی پیدایش «سبک هندی» در شعر منظوم فارسی

در چند سالل گذشته، در برخی از نوشته هایم (‌ 9 و 10) به این نکته اشاره کردم که طبقه بندی سبک های شعر و نظم فارسی برحسب مناطق جغرافیایی و طرح سبک هایی نظیر ترکستانی، خراسانی، عراقی و نیز هندی تا چه اندازه نارساست و از این طریق نمی توان به توجیهی برای چگونگی تحول و پیدایش سیک های ادبی دست یافت. شاید در این میان، یکی از عمده ترین مشکلات سبک شناسان، دستیابی به دلیل یا دلایل توجیهی برای پیدایش سبکی باشد که گاه «سبک اصفهانی» و اغلب «سبک هندی» نامیده شده است. (‌ 2، ص 20). مسلماً این توجیه که گروهی از شاعران ایرانی به دلیل عدم توجه پادشاهان صفوی به شعر و هنر شاعری، به هندوستان مهاجرت کرده اند و این سبک را در دربار گورکانیان پدید آورده اند، علمی نیست، زیرا اگر قرار باشد، مهاجرت و حضور در کشوری دیگر به پیدایش چنین سبکی منجر شده باشد، شاعرانی چون غنی کشمیری یا بیدل نمی توانستند تحت تأصیر چنین مهاجرتی قرار گرفته باشند و دلیلی هم برای گرایش به چنین سبکی در سروده های شاعرانی چون صائب ثابل تصور نخواهد بود و تنها می توان شاعرانی نظیر عرفی شیرازی، نظیر نیشابوری، یا طالب آملی را برای تأیید چنین دیدگاهی نمونه آورد که به هندوستان مهاجرت کرده باشند.